Normal xolesterin miqdarı nə qədərdir?
Xolesterin bədənimizdəki hüceyrələrdə və qan damarlarında təbii olaraq mövcud olan bir yağ maddəsidir. Bədən üçün əhəmiyyətli olan xolesterin növləri LDL (pis xolesterin) və HDL (yaxşı xolesterin) olaraq təsnif edilir. Xolesterin miqdarının tənzimlənməsi, sağlamlıq üçün olduqca vacibdir, çünki yüksək xolesterin səviyyələri damarların tıxanmasına və ürək-damar xəstəliklərinin inkişafına səbəb ola bilər. Bu yazıda normal xolesterin miqdarı və bu miqdarın sağlamlıq baxımından önəmi ətraflı şəkildə izah ediləcəkdir.
1. Ümumi xolesterin miqdarı
Ümumi xolesterin qanınızdakı bütün xolesterin növlərinin (LDL, HDL və trigliseridlər) toplamını ifadə edir. Ümumi xolesterin səviyyəsi, ümumiyyətlə milliqram/dekalitr (mg/dL) ilə ölçülür və ideal miqdarı, şəxsın yaşına, cinsinə və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə dəyişə bilər. Ümumi xolesterin üçün qəbul edilmiş normal səviyyə 200 mq/dL və ya daha azdır. 200-239 mq/dL arasında olan səviyyə “yüksək normal” sayılır. 240 mq/dL-dən yüksək olan səviyyə isə “yüksək” olaraq qiymətləndirilir.
- İdeal səviyyə: 200 mq/dL-dən az
- Yüksək normal: 200-239 mq/dL
- Yüksək: 240 mq/dL və daha çox
2. LDL xolesterin miqdarı (pis xolesterin)
LDL xolesterin damar divarlarında yığılaraq ateroskleroz (damarların sərtləşməsi) yarada bilən “pis” xolesterin növüdür. LDL-nin yüksək səviyyələri, ürək xəstəlikləri riskini artırdığı üçün bu xüsusilə vacib bir göstəricidir. Normalda LDL səviyyəsinin 100 mg/dL və ya daha az olması arzu edilir.
- Optimal səviyyə: 100 mq/dL-dən az
- Yaxşı səviyyə: 100-129 mq/dL
- Yüksək normal: 130-159 mq/dL
- Yüksək: 160-189 mq/dL
- Çox yüksək: 190 mq/dL və daha çox
LDL səviyyəsinin 160 mq/dL-dən yüksək olması, ürək-damar xəstəlikləri riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır və bunun qarşısını almaq üçün daha ciddi müalicə tələb oluna bilər.
3. HDL xolesterin miqdarı (yaxşı xolesterin)
HDL xolesterin “yaxşı” xolesterin olaraq tanınır, çünki damarların divarlarında yığılan pis xolesterinləri təmizləyərək, arteriyaların açılmasına kömək edir. HDL-nin yüksək olması, ürək-damar xəstəlikləri riskini azaldır. Normalda HDL səviyyəsinin 40 mq/dL-dən aşağı olmaması arzu edilir.
- Yüksək səviyyə: 60 mq/dL və daha yüksək
- Normal səviyyə: 40-59 mq/dL
- Aşağı səviyyə: 40 mq/dL-dən az
Yüksək HDL səviyyələri ürək sağlamlığını qorumağa kömək edir və xolesterin artıqlığının qarşısını almaqda əhəmiyyətli rol oynayır.
4. Trigliserid miqdarı
Triglitseridlər bədənimizə enerji vermək üçün istifadə olunan əsas yağlardır. Yüksək trigliserid səviyyələri, xolesterin səviyyələrinə bənzər şəkildə damarların tıxanmasına səbəb ola bilər. Trigliserid miqdarı, xüsusilə, yemək sonrası yüksəlir, amma həddindən artıq yüksək trigliserid səviyyələri ürək xəstəlikləri riskini artıra bilər. Normal triglitserid səviyyəsi 150 mq/dL və ya daha aşağıdır.
- Normal səviyyə: 150 mq/dL-dən az
- Yüksək normal: 150-199 mq/dL
- Yüksək: 200-499 mq/dL
- Çox yüksək: 500 mq/dL və daha çox
5. Yaş, cinsiyyət və sağlamlıq şəraiti ilə bağlantılar
Normal xolesterin miqdarı, yalnız ümumi qəbul edilmiş göstəricilərlə müəyyən edilmir. Yaş, cinsiyyət və mövcud sağlamlıq vəziyyətləri də xolesterin səviyyələrini təsir edə bilər. Məsələn, menopauza keçmiş qadınlarda HDL səviyyəsinin düşməsi və LDL səviyyəsinin artması mümkündür. Əlavə olaraq, diabet və hipertoniya kimi vəziyyətlər, xolesterin səviyyələrini tənzimləməkdə çətinliklər yarada bilər.
6. Xolesterin miqdarını nəzarətdə saxlamağın önəmi
Normal xolesterin miqdarı, ürək-damar xəstəlikləri riskini azaldır və ümumi sağlamlığın qorunmasına kömək edir. Bunun üçün düzgün pəhriz, müntəzəm fiziki fəaliyyət, sağlam çəki və stressin idarə edilməsi çox önəmlidir. Xolesterin səviyyəsini düzgün tənzimləmək üçün, müntəzəm olaraq qan testi verilməsi və həkim nəzarətində olunması tövsiyə edilir.
7. Nəticə
Normal xolesterin miqdarı, bədənin düzgün işləməsi və sağlam qalması üçün vacibdir. Ümumi xolesterin səviyyəsi 200 mg/dL-dən az, LDL xolesterin 100 mq/dL-dən az, HDL xolesterin 40 mq/dL və ya daha yüksək, trigliseridlər isə 150 mq/dL-dən az olmalıdır. Bu göstəricilər, ürək-damar xəstəlikləri riskini azaldır və ümumi sağlamlığın qorunmasına kömək edir. Yüksək xolesterin səviyyələri varsa, müalicə və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə bu göstəricilər tənzimlənə bilər.