Xolesterin yüksəlməsin deyə nə etmək lazımdır?
Xolesterin səviyyəsinin yüksəlməsi, xüsusilə arteriyaların tıxanmasına və ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Xolesterin yüksəkliyi ürək xəstəliklərinin əsas risk faktorlarından biri olmaqla yanaşı, beyin və digər orqanlar üzərində də mənfi təsir göstərə bilər. Xolesterinin səviyyələrini normal saxlamaq və ya yüksəkliyi qarşısını almaq üçün atılacaq bir neçə mühüm addım mövcuddur. Bu yazıda, xolesterinin yüksəlməsinin qarşısını almaq üçün nə etməli olduğunuz ətraflı şəkildə izah ediləcəkdir.
1. Sağlam qidalanma vərdişləri
Xolesterin səviyyəsini idarə etmənin əsas yolu sağlam qidalanmadır. Yağlı və təbii olmayan qidaların istehlakını azaltmaq, xolesterinin yüksəlməsinin qarşısını almağa kömək edə bilər.
- Doymuş yağlardan uzaq durun: Doymuş yağlar, xüsusilə qırmızı ət, donuz əti, yağlı süt məhsulları və fast food kimi qidalarda mövcud olan yağlar, LDL (pis xolesterin) səviyyələrini artırır. Buna görə də, bu qidalardan uzaq durmaq və daha sağlam yağlara yönəlmək lazımdır.
- Trans yağlardan çəkinin: Trans yağlar həm LDL xolesterinini artırır, həm də HDL (yaxşı xolesterin) səviyyələrini azaldır. Trans yağlar əsasən işlənmiş qidalarda və marqarinlərdə tapılır.
- Tərəvəz və meyvələri artırın: Tərəvəzlər, meyvələr və lifli qidalar, xolesterin səviyyələrini tənzimləmək üçün çox vacibdir. Xüsusilə meyvə və tərəvəzlərdə olan antioksidantlar və liflər, LDL xolesterinini azaltdığı kimi, ürək-damar sağlamlığını da qoruyur.
- Balıq və omega-3 yağlı turşuları: Omega-3 yağlı turşuları, xüsusilə balıqda tapılır, LDL səviyyələrini azaltmağa və HDL səviyyələrini artırmağa kömək edir. Balıq məhsulları və zeytun yağı kimi sağlam yağlar, ürək sağlamlığını qorumaq üçün əhəmiyyətlidir.
2. Fiziki aktivlik
Fiziki aktivlik, xolesterin səviyyələrini idarə etmənin ən effektiv yollarından biridir. Müntəzəm olaraq fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq, LDL səviyyələrini azaldır və HDL səviyyələrini artırır. Həmçinin, idman, orqanizmdəki qan dövranını yaxşılaşdırır və damarların sağlam qalmasına kömək edir.
- Gündəlik 30 dəqiqə fiziki aktivlik: Yüngül yürüşlər, qaçış, üzgüçülük və ya velosiped sürmək kimi fəaliyyətlər, xolesterin səviyyələrini azaldaraq ürək-damar xəstəlikləri riskini azaldır.
- Kardio məşqlər: Kardio məşqlər, ürək və damar sağlamlığını yaxşılaşdıran ən faydalı fiziki fəaliyyət növüdür. Bu cür məşqlər, həmçinin çəkini azaltmağa və metabolizmanın sürətlənməsinə kömək edir.
3. Çəki idarəsi
Obezlik və ya artıq çəki, xolesterin səviyyələrinin yüksəlməsinə səbəb olan əsas risk faktorlarından biridir. Aşırı çəki, LDL xolesterinin artmasına, HDL xolesterinin isə azalmasına yol açır. Buna görə də, normal çəkinin qorunması, xolesterin səviyyələrinin tənzimlənməsi üçün vacibdir.
- Pəhriz və kalori azaldılması: Çəki idarəsi üçün gündəlik kalori alımını azaltmaq, sağlam qidalarla pəhriz etmək, yüksək kalori və yüksək yağlı qidalardan qaçınmaq əhəmiyyətlidir.
- Daimi fiziki aktivlik: Müntəzəm fiziki fəaliyyət, həmçinin çəki idarəsinə kömək edir. Məsələn, həftədə 3-5 gün 30 dəqiqəlik idman məşqləri, çəki idarəsi və xolesterinin normallaşdırılması üçün faydalıdır.
4. Siqaret çəkməmək
Siqaret çəkmək, xolesterin səviyyələrini və ümumiyyətlə ürək-damar sağlamlığını mənfi şəkildə təsir edən ən mühüm faktorlardan biridir. Siqaretin tərkibindəki zəhərli maddələr, HDL xolesterinin (yaxşı xolesterin) səviyyəsini azaldır və LDL xolesterinin damar divarlarında daha çox yığılmasına səbəb olur.
Siqaretin buraxılması, yalnız xolesterin səviyyələrini deyil, həm də ümumi ürək sağlamlığını yaxşılaşdıracaq və damarların sağlamlığını qoruyacaqdır.
5. Alkoqol istifadəsinə nəzarət
Alkoqol mütəmadi olaraq çox miqdarda istehlak edildikdə, xolesterin səviyyələrini yüksəldir. Həmçinin, alkoqolun yüksək kalorili olması səbəbindən artıq çəkiyə səbəb ola bilər ki, bu da LDL xolesterinin artmasına gətirib çıxarır. Buna görə də alkoqol istifadəsi məhdudlaşdırılmalı və sağlam bir şəkildə qəbul edilməlidir.
6. Tibbi müalicə və həkim nəzarəti
Bəzən, xolesterin səviyyələrini tənzimləmək üçün dərman istifadəsi tələb oluna bilər. Xüsusilə genetik faktorlar və ya digər xəstəliklər səbəbindən xolesterin səviyyələri yüksək olan şəxslər, həkim nəzarətində müalicə almalıdırlar. Statinlər və digər xolesterin azaldıcı dərmanlar, LDL səviyyələrini idarə etmək üçün istifadə edilə bilər.
Həkiminiz, sizin üçün ən uyğun müalicə metodlarını təyin edəcək və xolesterin səviyyələrini tənzimləyəcək.
Nəticə
Xolesterin səviyyələrinin yüksəlməsinin qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi və düzgün pəhriz çox vacibdir. Sağlam qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik, çəki idarəsi, siqaret çəkməmək və alkoqol istifadəsinə nəzarət, xolesterin səviyyələrinin normallaşdırılması üçün effektiv üsullardır. Əlavə olaraq, həkim nəzarətində müalicə və mütəmadi olaraq qan testlərinin verilməsi, xolesterin səviyyələrini izləmək və lazımi addımları atmaq üçün çox əhəmiyyətlidir. Xolesterin səviyyələrini tənzimləyərək, ürək-damar xəstəlikləri riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilərsiniz.